De zorgboerderij in het agrarisch landschap

De laatste jaren zijn zorgboerderijen sterk in opkomst. Zorgboerderijen zijn agrarische bedrijven waar mensen met verschillende achtergronden terecht kunnen voor een meer of minder beschermde werkplek, al dan niet ter voorbereiding op werk elders. Zorgboerderijen zijn niet nieuw. Al aan het begin van de vorige eeuw waren er instituutsboerderijen bekend. Ook fungeert de boerderij al veel langer als werkplek voor mensen die in het ‘gewone’ leven niet mee kunnen. 

Nadruk op de boerderij

Boerderijen – en in het algemeen meer het platteland – spreken tot de verbeelding. Het platteland wordt geassocieerd met rust, ruimte, genieten van de natuur, beleving van de seizoenen en levendigheid. In deze omgeving kunnen zorgbehoevenden de handen uit de mouwen steken op een actief landbouwbedrijf. Het contact met de landbouwer, de handen uit de mouwen steken, werken tussen de dieren, … zorgt voor variatie in een zorgproject. In de praktijk van landbouw en zorg is iedereen het er over eens dat zorgboerderijen de deelnemers veel te bieden hebben.

Een zorgboerderij wordt aanzien als een verbredingsactiviteit bij een actief landbouwbedrijf. Er moet dus eerst sprake zijn van een bestaande landbouwactiviteit  die ook daadwerkelijk wordt uitgebaat. De landbouwactiviteit moet ook volwaardig zijn. In de praktijk betekent dit dat de landbouwer een zekere vorm van inkomsten, tijdsbesteding, administratie, … uit het landbouwbedrijf moet kunnen aantonen. Van zodra dit het geval is, kunnen we ook de activiteiten van zorgboerderij opstarten.

Vereisten

Vaak gaan de bedrijfsaanpassingen (die nodig zijn om van de boerderij een echte zorgboerderij te maken) gepaard met werkzaamheden waarvoor een omgevingsvergunning nodig is. Enkele voorbeelden hiervan zijn het creëren van een ontvangstruime, een kleedruimte, een eetzaal voor de tewerkgestelden, een bezinnings- of rustruimte, enz.

Wat de uitbating van een zorgboerderij betreft, zijn er geen verplichte opleidingen of certificaten. Een zorgboerderij is immers zelf geen centrum met gespecialiseerde zorgverleners, maar biedt een aanvullende mogelijkheid aan personen of instanties actief in de zorgsector.

Wat wel noodzakelijk is voor de uitbating van een zorgboerderij, is een erkenning. Om erkend te worden als zorgboerderij, moet het bedrijf aan een aantal voorwaarden voldoen (die zijn bij wet bepaald). Zo staan de motivatie en sociale bewogenheid van de boer en zijn gezin voorop – het type bedrijf dat zij runnen is minder van belang. Daarbovenop moet telkens samengewerkt worden met een erkende welzijns- of zorgvoorziening.

De ene zorgboerderij is de andere niet, en de ene zorgvrager is ook niet dezelfde als een andere. Daarom wordt voor elke zorgboerderij en elke zorgvrager een uniek pakket uitgewerkt, in samenwerking met de begeleidende zorgvoorziening en het Steunpunt Groene Zorg. Het is dus niet zo dat iemand een zorgboerderij kan kiezen uit een lijst. Per aanvraag wordt een individuele match gezocht.

Tevens is de uitbater ook verplicht om een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid te hebben in geval van schade veroorzaakt door de zorggast aan derden. De uitbater kan dit risico laten opnemen in zijn of haar bestaande bedrijfspolis.

Subsidies

Land- en tuinbouwers kunnen een subsidie krijgen voor het opnemen van de zorgtaak op hun bedrijf. Het landbouwbedrijf is immers een economische activiteit waar de landbouwer een meer dan fulltime taak heeft aan het bedrijfsmanagement en aan de uitvoering van de landbouwwerkzaamheden.

Indien er bij deze taak nog extra aandacht dient te worden besteed aan een zorgvrager, gaat dat ten koste van de andere taken. De zorgvrager kan wel ingezet worden in het landbouwbedrijf, maar het gehaalde rendement is nooit dat van een arbeidskracht in de landbouw.

Hierdoor is een vergoeding voor het opnemen van de zorgfunctie binnen het landbouwbedrijf dan ook logisch.

Enkel opvang overdag komt in aanmerking voor subsidie. Een dag is een periode van minstens 6 uur overdag. Een halve dag is een periode van minstens 3 uur overdag.

De subsidie bedraagt 40 euro per dag of 20 euro per halve dag.

Indien er meerdere zorgvragers tegelijk opgevangen worden op het bedrijf bedraagt het maximaal subsidiebedrag per dag ook 40 euro.

Voorwaarden

Om in aanmerking te komen voor deze subsidie moeten land- en tuinbouwers aan volgende voorwaarden voldoen:

• Geen enkele van de zaakvoerders ontvangt een ouderdomspensioen.

• Het bedrijf heeft voldoende bedrijfsomvang. Deze bedrijfsomvang wordt uitgedrukt in bruto bedrijfsresultaat per bedrijfsleider en bedraagt ten minste 30.000 euro per bedrijfsleider afkomstig uit  land- en tuinbouwactiviteiten en uit land- en tuinbouwverbredingsactiviteiten op het land- en tuinbouwbedrijf. Hierbij mogen de vermelde verbredingsactiviteiten maximaal 50% bedragen van het totale bruto bedrijfsresultaat van het bedrijf.

• Alle zaakvoerders halen op jaarbasis minder dan 18.000 euro beroepsinkomen uit andere niet-landbouw beroepsactiviteiten of activiteiten buiten de vennootschap.

Arbeidsovereenkomst

Het is belangrijk om te weten dat de overeenkomst tussen zorgboerderij en zorggast tot stand komt zonder kostenvergoeding.

De arbeidswetgeving met alle wederzijdse verplichtingen tussen werkgever en werknemer is niet van toepassing op de zorgboerderijovereenkomst.

Zodra echter de zorgboerderij een vergoeding zou uitbetalen aan de zorggast, wordt dit beschouwd als loon. Vanaf dat moment wordt de relatie tussen zorgboer en zorggast beschouwd als een verhouding tussen werkgever en werknemer en worden alle verplichtingen die daaruit voortvloeien van toepassing.

In een notendop…

De uitbating van een zorgboerderij brengt verschillende regelgeving en opdrachten met zich mee. Het is bijgevolg ook niet weggelegd voor elke boerderij. Toch duiken er steeds meer initiatieven op voor de uitbating van een zorgboerderij. Ook vanuit de overheid wordt er een subsidie voorzien. 

Heb je nog vragen of dit thema?

Contacteer een DLV-adviseur.